Światowy Dzień Walki z Otyłością - co należy o niej wiedzieć i jak jej zapobiegać
04-11-2025 03:47
Dziś, 24 października, obchodzimy Światowy Dzień Walki z Otyłością. Zrób coś dla swojego zdrowia i zdrowia najbliższych - poświęć chwilę i zapoznaj się z naszym artykułem na temat szeroko pojętej profilaktyki otyłości oraz dowiedz się jakie skutki zdrowotne niesie ze sobą ta choroba.
Światowy dzień walki z otyłością
Nadwaga i otyłość to problem, z którym boryka się wiele krajów, w tym także Polska. Mimo wielu akcji edukacyjnych i panującej tzw. „mody na zdrowe odżywianie”, odsetek Polaków o nadmiernej masie ciała w dalszym ciągu jest dość wysoki.
Dlaczego „moda na zdrowe odżywianie” jest zła? Dlatego, że jest źle interpretowana i najczęściej jest to krótkotrwałe dopasowywanie się do panującego trendu, który zmienia się tak szybko, jak się zaczął. Prawidłowo, zamiast ulegać zmieniającym się trendom, powinniśmy zmienić swoje nawyki żywieniowe i styl życia na stałe. To jedyna skuteczna droga w walce z nadmierną masą ciała.
Według definicji otyłość jest patologicznym stanem zwiększenia masy tkanki tłuszczowej, który prowadzi do upośledzenia czynności organizmu człowieka w wielu aspektach życia, a co za tym idzie do zwiększonego ryzyka chorobowości i śmiertelności (2). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO – World Health Organization) zaliczyła otyłość do przewlekłych, niezakaźnych chorób o globalnym zasięgu (3).
Najpopularniejszym sposobem, wykorzystywanym do określenia czy nasza masa ciała mieści się w prawidłowym przedziale jest wskaźnik masy ciała BMI (body mass index), zwany także wskaźnikiem Queteleta. Obliczany jest on ze specjalnego wzoru uwzględniającego naszą obecną masę ciała oraz wzrost (4). Wpisując w swoją przeglądarkę internetową sformułowanie „kalkulator BMI” w bardzo szybki i prosty sposób można policzyć wartość wskaźnika dla swoich parametrów. I tu nasuwa się bardzo ważna kwestia, wskaźnik ten nie jest odpowiedni dla osób trenujących przede wszystkim sporty siłowe, gdyż nie rozróżnia on tkanki mięśniowej i tłuszczowej w naszym organizmie. Wskaźnik BMI określa tylko i wyłącznie, czy nasza masa ciała jest odpowiednia dla naszego wzrostu. Kolejna sprawa, u dzieci BMI kontrolujemy tylko za pomocą specjalnych siatek centylowych.
Klasyfikacja otyłości według WHO na podstawie wskaźnika BMI:
< 18,5 kg/m2 - niedowaga
18,5 - 24,9 kg/m2 - prawidłowa masa ciała
25 - 29,9 kg/m2 - nadwaga
30 - 34,9 kg/m2 - otyłość I stopnia
35 - 39,9 kg/m2 - otyłość II stopnia
> 40 kg/m2 - otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia)
Jak wygląda sytuacja otyłości w Polsce? Nigdy się nad tym nie zastanawialiście? Może jednak warto rozejrzeć się dookoła i zwrócić uwagę na ten problem, nawet gdy nie dotyka nas bezpośrednio.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 roku (1):
- co druga dorosła osoba w Polsce charakteryzowała się nadmierną masą ciała,
- ponad 62% mężczyzn waży za dużo (u 44% stwierdzono nadwagę, natomiast 18% mężczyzn sklasyfikowano do grupy osób z otyłością),
- prawie 46% dorosłych kobiet ma nadmierną masę ciała (u 30% kobiet występowała nadwaga, natomiast otyłość stwierdzono u 16% badanych),
- co czwarty senior zaliczany jest do grupy osób otyłych.
Niestety, problem otyłości nie dotyczy tylko dorosłych, ale także i dzieci. W większości przypadków sprawcą występowania nadmiernej masy ciała u dzieci jest niewiedza, ale i brak czasu rodziców czy opiekunów oraz nadmierne rozpieszczanie maluchów przez dziadków.
W Polsce 25% 3-latków ma nieprawidłową masę ciała, która w większości spowodowana jest nieświadomym przekarmianiem swoich pociech. Powszechnie panujące przekonanie „im pulchniejsze dziecko, tym zdrowsze” czy „z wiekiem wyrośnie” niestety nie jest prawidłowe i w przyszłości z pewnością będzie miało swoje konsekwencje zdrowotne. Analizując statystyki, możemy zauważyć, że z wiekiem dzieci nie do końca wyrastają z nadmiernej masy ciała, lecz wręcz odsetek dzieci otyłych znacząco wzrasta. U ponad 30% 8-latków stwierdza się nadwagę bądź otyłość.
Z badań obserwacyjnych wynika, że występowanie otyłości u 6-latków w 25% przekłada się na występowanie otyłości w wieku dorosłym. Natomiast u dzieci starszych (12 lat i więcej) procent ten wzrasta aż do 75% (2).
Z przytoczonej wcześniej definicji otyłości możemy dowiedzieć się, że choroba ta sprzyja występowaniu wielu stanów chorobowych. Ponadto, otyłość przyspiesza występowanie wielu schorzeń i dolegliwości przez co mogą się one ujawnić nawet u otyłych dzieci i nastolatków.
Co mówią badania na temat skutków zdrowotnych jakie niesie za sobą otyłość?
- nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób nowotworowych, w tym (4,5):
- 58% wzrost ryzyka wystąpienia nowotworu piersi u kobiet z II i III stopniem otyłości
- 83% wzrost wystąpienia pierwotnego nowotworu wątroby
- zwiększenie ryzyka wystąpienia nowotworu jelita grubego, tarczycy, trzustki i pęcherzyka żółciowego;
- u osób z nadwagą dalszy wzrost masy ciała o 1 kg/rok w ciągu 10 lat zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2 o prawie 50% (6,7),
- ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 jest wyraźnie zależne od wskaźnika WHR (stosunek obwodu talii do bioder), wraz ze wzrostem wartości WHR rośnie ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 (6,7),
- otyłość przyczynia się do zwiększenia częstotliwości występowania chorób układu krążenia, w tym (7,8):
- nadciśnienia tętniczego (ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego u otyłych osób dorosłych jest o 2-3 razy wyższe, a u dzieci 7-krotnie wyższe niż u osób z prawidłową masą ciała,
- nadkomorowego zaburzenia rytmu serca (osoby otyłe w porównaniu z osobami o prawidłowej masie ciała – mają o 50% wyższe ryzyko wystąpienia migotania przedsionków),
- niewydolności serca (na podstawie Framingham Heart Study zaobserwowano, że zwiększenie BMI o 1 kg/m2 skutkuje wzrostem ryzyka wystąpienia objawów niewydolności serca o 5% u mężczyzn i o 7% u kobiet),
- zawału serca (otyłość brzuszna jest jednym z czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia zawału serca),
- miażdżycy (powikłania otyłości tj.: zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze, a także hiperglikemia zwiększają ryzyko wystąpienia miażdżycy);
- osoby z otyłością brzuszną mają o 1,64 razy wyższe ryzyko wystąpienia udaru mózgu niż osoby bez otyłości (9),
- zwiększeniu BMI o 1 kg/m2 powyżej progu 27 kg/m2 towarzyszy wzrost ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów o 15% (10).
Jak widzimy, nieprawidłowe nawyki żywieniowe i brak aktywności fizycznej niosą wiele konsekwencji zdrowotnych dla naszego organizmu, dlatego warto już dziś wziąć los w swoje ręce i zacząć zmieniać swój styl życia na lepszy.
Zatem na co zwrócić uwagę w czasie komponowania swojej diety?
Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci utrzymać prawidłową masę ciała bądź będą początkiem zmiany nawyków żywieniowych i utraty nadprogramowych kilogramów.
- Pamiętaj o aktywności fizycznej, możesz zacząć od 10 000 kroków dziennie.
- Pij 1,5-2l wody w ciągu dnia.
- Jedz regularnie posiłki. Nie przejadaj się.
- Zwiększ ilość warzyw i owoców w diecie (4-5 porcji dziennie).
- Nie kupuj słodkich i słonych przekąsek. Jak nie będzie ich w domu nie będą Cię kusić.
- Białe pieczywo zamień na pieczywo ciemne, pełnoziarniste.
- Wprowadź do diety kasze, orzechy, nasiona i kiełki roślin.
- Ogranicz spożycie słodyczy i słodkich napojów gazowanych.
- Jogurty smakowe zastąp jogurtem naturalnym z dodatkiem świeżych bądź mrożonych owoców.
- Wprowadź do swojego codziennego jadłospisu tzw. „naturalne produkty probiotyczne” czyli: kiszone ogórki, kiszoną kapustę, kefir oraz jogurty naturalne.
Powyższe zalecenia skierowane są dla osób zdrowych, chcących poprawić swoje nawyki żywieniowe oraz osób z nadmierną masą ciała, u których nie stwierdzono żadnych przeciwskazań do stosowania powyższych zaleceń. W celu ustalenia indywidualnych zaleceń żywieniowych skontaktuj się z nami (kliknij tutaj)
Bibliografia:
- Zdrowie Ludności Polskie w 2014 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2016;
- Przybylska D., Kurowska M., Przybylski P.: Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej, Hygeia Public Health, 2012, 47(1):28-35;
- who.int
- Jaworski P., Binda A., Tarnowski W.: Wpływ otyłości na rozwój choroby nowotworowej, Postępy Nauk Medycznych, 2015, t. XXVIII, nr 9: 673-676;
- Biankowska-Borgosz I., Starzyńska T., Błogowski W.: Otyłość a nowotwory przewodu pokarmowego, Postępy Hig Med. Dosw, 2014; 68: 1193-1198;
- Miazgowski T.: Otyłość a cukrzyca, Famili Medicine & Primary Review, 2012; 14, 3:462-467;
- Szostak W., B., Szostak-Węgierek D., Kłosiewicz-Latoszek L.: Konsekwencje zdrowotne otyłości, Postępy Nauk Medycznych, 2011; t. XXIV, nr 9: 778-781;
- Bogołowska-Stieblich A., Tałałaj M.: Otyłość a choroby układu sercowo-naczyniowego, Postępy Nauk Medycznych, 2013; t. XXVI, nr 5B: 19-25;
- O’Donnell M.J., Xavier D., Liu L. et al. Risk faktors for ischaemic and intercerebral haemorrhagic stroke in 22 countries (the INTERSTROKE study): a case – control study. Lancet 2010; 376, 112 – 123;
- Jasik A., Tałałaj M.: Otyłość a choroba zwyrodnieniowa stawów, Postępy Nauk Medycznych, 2013; t. XXVI, 5B: 14-18;